Altın yaprak isminin kökeni çok eskilere dayanmaktadır. Yunanlılar buna yaprak anlamına gelen πέταλον, Latinler ise aynı anlama gelen bractea adını verdiler. Ağaç metaforunun yanı sıra, bu ismin seçilmesi muhtemelen altın yaprağının her zaman heykellerin, duvarların, oda tavanlarının, mobilyaların ve kumaşların örtülmesinde veya kağıt kadar ince değerli bir örtüye diğer malzemelerden yapılmış eserleri sarmak için kullanılmasından kaynaklanmaktadır.

Altın varak, ahşap, cam, metal, taş, kumaş vb. maddelerden yapılmış eşyaların çok ince bir altın tabakasıyla kaplanması için kullanılır. Çok ince olmasına rağmen uygulandığında dayanıklı ve uzun ömürlü bir kaplama sağlar. Uzman yaldızlama teknikleri oldukça karmaşık ve zahmetlidir; ancak Yaldızlama Akademimiz aracılığıyla tüm adımları öğrenebilirsiniz.

Yalnızca saf altın içeren ve bazen gümüş ile bakır gibi diğer değerli metallerle kaynaştırılmış olan altın varak, gerçek altın varak olarak tanımlanır. Elde edilen alaşım kalıplara döküldükten sonra, çok ince hale getirilir. İçinde altın bulunmayan ürünler; gümüş, platin, paladyum veya alüminyum ya da bakırdan yapılan taklit altın varaklar olarak adlandırılabilir.

Altın varak, binlerce yıldır bir nesneye yüksek estetik ve sembolik değer verme arzusunu temsil etmiştir. Eski çağlarda kralların sarayları, tanrı heykelleri ve zengin sofralar altın varakla süslenirdi. Kullanıldığı her alanda, nesnelerin özel önemini ve ihtişamını vurgular.

Doğru uygulanan kaliteli altın varak, tüy kadar ince olsa da çok uzun süre dayanabilir. Örneğin, binlerce yıl önce uygulanmış Mısır ve Roma yaldızları halen korunabilmektedir. Dayanıklılık; altının saflığı, ortam koşulları ve uygulama tekniklerine bağlıdır.

Sertifikalı ve garantili 24 ayar saf altın yaprak toksik değildir; çünkü altın inert (etkisiz) bir maddedir. Ancak yaldızlamada kullanılan bazı altın varaklar, yüksek dozda alındığında toksik olabilen bakır içerebilir.

Altın varak çok ince ve hafiftir. Ağırlığı; kullanılan alaşımlar, varak kalınlığı ve yaldızlanacak yüzeyin özelliklerine bağlı olarak değişir. Kakmalı yüzeyler daha ince, düz yüzeyler ise biraz daha kalın varak gerektirir.

Gerçek altın varak 30 yıl ve üzeri süre boyunca açık havada dayanabilirken; taklit altın varak hava koşullarına, termal şoka ve oksidasyona karşı daha az dirençlidir. Koruyucu vernik uygulansa bile taklit ürünler genellikle birkaç yıl dayanır.

Sadece saf altın veya altın, gümüş ve bakır gibi değerli metallerle yapılan altın varak eritilebilir. Ancak, çok ince olması nedeniyle yeterli miktarda saf altın elde etmek için çok sayıda yaprağın eritilmesi gerekmektedir.

Yaldızlama, başka malzemelerden yapılmış bir nesnenin üzerine altın varak uygulanarak onu değerli hale getirme sürecidir. Altın yaprak ise, yaldız oluşturmak için kullanılan çok ince altın tabakasıdır. Bu işi yapan ustalara “yaldızcı”, altın varak üretenlere ise “altın dövücü” denir.

Gerçek altın varak, saf altından (bazı durumlarda gümüş ve bakırla) üretilirken; taklit altın varak, alüminyum veya bakır gibi daha ucuz metallerden yapılır. Saf altın varak oksitlenmediği için uzun süre parlaklığını korurken, taklit ürünler oksidasyona ve korozyona daha açıktır. Ayrıca, 24 ayar saf altın yaprak toksik değildir; taklit ürünler ise yüksek dozda bakır içerdiği için zararlı olabilir.

Mimarlık ve iç mekan tasarımında, altın varak yapılar, kubbeler, mimari detaylar, kapılar, mağaza tabelaları, mobilyalar ve diğer yüzeylerde dekoratif amaçla kullanılır. Ev dekorasyonunda çerçeveler, aynalar, seramik veya cam sofra takımları ve küvetlerin yaldızlanmasında da tercih edilir. Ayrıca tablo, heykel, metal obje ve antika kitap restorasyonlarında; kozmetik ve haute cuisine sektörlerinde de 24 ayar altın varak kullanılmaktadır.

Yaldızlama, taş, ahşap, metal, cam, kumaş vb. malzemeler üzerine altın varak uygulanması işlemidir. Tezhip işi yapan sanatkara “tezhipçi” denir. Bazı teknikler (örneğin su yaldızlama) oldukça karmaşık iken, bazıları daha basit ve hızlıdır. Genellikle, yüzey hazırlığı yapılıp yapıştırıcı sürüldükten sonra altın varak dikkatlice yayılır; bazı durumlarda koruyucu vernik de uygulanır.

Altın varak elde etmek için, saf altın diğer değerli metallerle eritilir. Elde edilen külçe, haddeleme silindirlerinden geçirilerek kalınlığı giderek azaltılır. Daha sonra ince altın folyo, pul büyüklüğünde karelere kesilir, kağıt tabakaları arasına yerleştirilir ve mekanik ya da manuel çırpma döngüleri ile yüzeyi pürüzsüz hale getirilir.

Altın varak, eskiden küçük zanaatkar atölyelerinde üretiliyordu. Günümüzde ise modern şirketlerde, gelişmiş araçlar kullanılarak üretilmektedir. Üretim sürecinin büyük kısmı mekanize olmasına rağmen, son aşama hâlâ el işçiliğiyle; farklı şekil ve ağırlıklarda çekiçlerle çalışan ustalar tarafından yapılmaktadır. Örneğin, Manetti altın varak Floransa’da ve %100 İtalya menşeilidir.

Altın varak ustaları, varakların ışığı düzensiz yansıtarak “ışığı oynatma” gibi eşsiz bir özellik göstermesinden dolayı gerçek altını hemen ayırt edebilirler. Bu konuda uzman olmayan kişiler, manuel (asit) ya da elektronik test yöntemleri kullanarak gerçek altını tespit edebilir.

Hangi tür altın varak satın alacağınız; kullanım amacınıza bağlıdır. Sadece iç mekanlarda yaldızlama için uygun ürünlerin yanı sıra, hava koşullarına dayanıklı, dış mekan kullanımı için ideal altın varaklar da mevcuttur. Ayrıca, yüzeyin pürüzlülüğüne göre farklı kalınlıklarda varaklar tercih edilebilir. Doğru seçimi yapabilmek için, kökenini ve gerçekliğini belgeleyen, güvenilir üreticiler (örneğin Manetti) tercih edilmelidir.

Altın varak, tarih boyunca ekonomik refahın ve sosyal statünün simgesi olarak kullanılmıştır. Dış ve iç mimari projelerde, kral evleri, firavun mezarları, kiliseler, tapınaklar ve ayin yapılan binalarda kullanılmıştır. Klasik antik çağlardan Gotik, Rönesans, Barok ve Art Nouveau dönemlerine kadar pek çok mimari üslupta altın varak, yapı ve objelere ihtişam katmıştır. Günümüzde de, örneğin Rem Koolhaas’ın tasarladığı Milano’daki Prada Vakfı gibi projelerde kullanılmaktadır.